مواد دیرگیر کننده بتن چیست ؟ همان‌طور که می‌دانید، بتن از جمله مصالح ساختمانی است که بسیار پرکاربرد بوده و یکی از مقاوم‌ترین ماده‌ها در برابر عوامل مختلف محسوب می‌شود. بتن از مقاومت فشاری بالایی برخوردار است و در برابر هر آب‌وهوایی مستحکم است. در ساخت بتن علاوه بر مواد اولیه‌ای که در ترکیب آن اضافه می‌شود، برای برخی از اقدامات، باتوجه‌به موقعیتی که دارد، ماده‌های افزودنی به این ترکیب بتن اضافه می‌شود که نقش مهمی بر دوام و استحکام آن دارد. در این مقاله از استحکام سازان ، مجری متخصص انواع کفپوش اپوکسی و خدمات اجرایی بتن ، می‌خواهیم بدانیم مواد دیرگیر کننده بتن چیست و با مزایا و کاربردهای آن آشنا شویم.
مواد دیرگیر کننده بتن چیست؟
در پاسخ به سوال مواد دیرگیر کننده بتن چیست، باید گفت که برای اینکه بتن عملکرد خوبی داشته باشند، از مواد معدنی و عالی و حتی ترکیب این دو در بتن استفاده می‌شود که همین مواد را دیرگیر کننده بتن می‌نامند. زمانی که مواد را به بتن اضافه می‌کنند، باعث می‌شود گیرش بتن در ساخت‌وساز به تاخیر بیفتد. زیرا این مواد دارای فرایندی است که هیدراتاسیون سیمان را در بتن به تاخیر می‌اندازد و موجب می‌شود، سرعت‌گیرش بتن کاهش پیدا کند و زمان بیشتری برای سفت‌شدن بتن لازم باشد. از این مواد در شرایط آب‌وهوایی گرم برای سفت‌شدن سریع در دمای بالا هم استفاده می‌شود. با اضافه‌کردن یک دیرگیر کننده حل نشده در آب که بر روی سطح بتن پاشیده می‌شود و موجب می‌شود، برای مدت کوتاهی واکنش‌های هیدراتاسیون قطع شود. البته مکانیزم‌هایی که ایجاد می‌شود به ترکیبات نوع کندکننده در سیمان هم‌بستگی دارد. فرایند کند سازی بین سیمان و دیرگیر کننده‌ها نیز به چند طریق اتفاق می‌افتد که به آنها اشاره می‌کنیم.
انواع دیرگیر کننده‌ها
با توجه به پاسخ سوال مواد دیرگیر کننده بتن چیست متوجه شدیم که این مواد برای اینکه عملکرد گیرش اولیه بتن را حفظ کنند، فراهم می‌شوند. این دیرگیر کننده‌ها بسته به عملکردی که دارند که به دودسته تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
-
دیرگیر کننده عالی :
لیگنو سولفات‌ها، هیدروکسی کربوکسیلیک اسیدها و نمک در آن که فسفونات‌ها هستند و قندها را هم شامل می‌شوند.
-
دیر کننده‌های معدنی یا شیمیایی :
فسفونات‌ها، بورات، نمک‌های سرب، روی و مس که به‌عنوان یکی از مواد افزودنی هستند و در خواص بتن اثر می‌گذارند.
این مواد را می‌توان به دو روش به بتن اضافه کرد. یکی از طریق استفاده‌کردن از یک ماده کندگیر و مستقل یا استفاده از روان‌کننده بتن‌ها و فوق روان‌کننده‌هایی که برکندگیری بتن اثر جانبی دارند.
کاربرد دیرگیر کننده‌ها
نام‌های دیگر مواد دیرگیر کننده بتن چیست ؟ می‌توان با نام‌های کنترل‌کننده‌های آبگیری یا حتی فراکندگیر کننده هم آنها را نام‌گذاری کرد. دیرگیرکننده‌ها برای متوقف کردن موقتی عملکرد آبگیری سیمان در بتن‌های اضافی یا پساب و شستشوی ماشین‌آلات های تولیدی در حمل‌ونقل استفاده می‌شوند. با بازیافت آنها به‌جای دور ریخته‌شدن می‌توان به توسعه تولید و مصرف بتن برگردانده شود. اما واکنش مواد دیرگیر کننده بتن چیست؟ برای دیر انجام‌شدن واکنش بتن تازه ساخته شده به کار رفته و موجب می‌شود، کندگیر درازمدت به وجود بیاید. این کار موجب می‌شود که بتن در فاصله بین حمل به‌صورت خمیر باقی بماند و یا در مکانی که در یک‌زمان طولانی پمپ می‌شود، بتواند عملکرد و اسلامپ خود را حفظ کند. طبق این عملکرد و کاربردهایی که دیرگیر کننده‌ها دارند می‌توان آنها را به سه گروه تقسیم کرد که عبارت‌اند از:
- بازیافت و پساب شستشوی بتن
- بازیافت و مصرف مجدد بتن تولید شده
- حمل بتن تازه در مسیرهای طولانی و ایجاد یک وقفه در زمان تخلیه تراک
بیشتر بخوانید : کفپوش اپوکسی صنعتی چیست؟
کاربرد کندگیر کننده‌ها در چه مواردی است؟
باتوجه‌به به توضیحاتی که در پاسخ به سوال مواد دیرگیر کننده بتن چیست داده شد، متوجه می‌شویم که این مواد بسیار کاربردی هستند و در مکان‌های بسیار زیادی می‌توان از آنها استفاده کرد که عبارت‌اند از:
-
بتن‌ریزی حجیم :
در این بتن‌ریزی دمایی که در زمان آبگیری سیمان ایجاد می‌شود، بین هسته میانی و سطح بیرونی اختلاف دما به وجود می‌آید و ترک‌خوردگی حرارتی ایجاد می‌شود. به این دلیل از کندگیر کننده‌ها استفاده می‌شود.
-
پرداخت بتن نما :
در زمانی که یک سطح پر شده از بتن به پرداخت نیاز پیدا کند، این مواد کندگیر کننده به مخلوط بتن اضافه می‌شود که در سطح دیر خشک شده بتوان با این بتن یک روکش سطح پیوندی بهتری ساخت. به همین دلیل از این مواد استفاده می‌شود.
-
بتن‌ریزی دیوارهای بزرگ :
در بتن‌ریزی‌های زیاد دما بالا می‌رود و باعث کاهش انحراف سازه بتنی و گیرش آرام بتن می‌شود. به همین دلیل کندگیر کننده‌ها اضافه می‌شوند تا اختلاف دما کنترل شود.
-
بتن‌ریزی با قالب‌های لغزنده :
با اضافه‌کردن این مواد به بتن روان شده موجب می‌شوید، به قالب چسبیده نشود و در روند گیرش هم تاخیر ایجاد شود. باتوجه‌به وزنی که بتن دارد فضای بین آرماتور را پر می‌کند و بین بتن و فولاد چسبندگی ایجاد می‌شود.
تاثیرات مواد دیرگیر کننده بتن بر بتن تازه ساخته شده :
با توجه به پاسخ سوال مواد دیرگیر کننده بتن چیست و توضیحاتی که در مورد کاربردهای آن دادیم، می‌خواهیم بدانیم چه تاثیراتی روی بتنی که تازه ساخته شده می‌گذارد. این تاثیرات شامل موارد زیر هستند:
-
سطح بتن :
حباب‌های که از داخل بتن خارج می‌شود، موجب صاف‌تر شدن سطح موردنظر درون قالبو حتی سطح بیرونی بتن می‌شود. بتن‌هایی که با مواد دیرگیر کننده ترکیب شدند، در مقابل تغییر شکل بسیار مقاوم است.
-
جمع‌شدن بتن و کنترل ترک :
با وجود این گیرش‌های سریع و ناهماهنگ، بخش‌هایی از بتن دچار ترک‌های حرارتی و جمع‌شدگی می‌شود. اما بتنی که از ترکیب این مواد دیرگیر کننده ساخته شده کمتر دچار ترک‌های حرارتی و جمع‌شدگی می‌شود. پس جمع‌شدگی در زمان خشک‌شدن در بتن یک فرصت جاگیری بهتر در قالب را دارد که این کمتر می‌شود.
-
مقاومت :
بتن‌هایی که حاوی این مواد دیرگیر کننده هستند، به دلیل گیرش کند و یکنواختی که دارند و کاهش ترک‌های اجرایی و خشک‌شدن آن در مقایسه با بتن‌های فاقد این مواد دارای مقاومت بیشتری هم هستند.
-
دوام :
این مواد موجب روند آرام و کند در بتن می‌شود. پس از بتن وارد قالب شده و حباب‌های درشتی از لایه‌های بیرونی آن خارج می‌شود که این کار موجب می‌شود، بتن دارای تخلخل زیاد و نفوذپذیری کمتری شود. در قسمت‌های دریایی آسیب‌پذیربودن بتن کم می‌شود و دوام بیشتری هم پیدا می‌کند.
مزایای دیرگیر کننده‌های بتن :
سوال مهم دیگر این است که مزیت مواد دیرگیر کننده بتن چیست؟ بتن دارای کاربردهای زیادی است که موجب دوام و استحکام بتن در مکان‌ها و موقعیت‌های زیادی می‌شود. مزیت این مواد اضافه شده به بتن در مقایسه با مواد معمولی قدرت واکنش با ترکیبات اصلی سیمان و حتی در کنترل ویژگی رطوبت و گیرش بتن است. اما مواد معمولی فقط با C3A واکنش نشان می‌دهد. اگر استفاده به‌درستی و دقیق انجام شود، از کاهش سریع اسلامپ و جمع‌شدگی زیاد از حد پلاستیک جلوگیری می‌کند. این جمع‌شدگی پلاستیک هم از تغییر حجم بتن تازه، با تبخیر آب سطح به وجود می‌آید. اندازه تبخیر آب هم تحت تاثیر دما، رطوبت کم محیط و حتی سرعت وزش باد ایجاد می‌شود. پس این عمل‌آوری درست و تامین آب از تبخیر آب از سطح و حتی ترک‌خوردگی و جمع‌شدن پلاستیک هم جلوگیری می‌کند.
معایب تاخیر در گیرش بتن
با توجه به اینکه نتیجه اضافه‌کردن این مواد دیرگیر کننده بتن چیست؟ و کاربرد و مزایای آن، فهمیدید که استفاده از این مواد در بتن‌ریزی ممکن است بر روند بتن‌ریزی و طراحی هم تاثیر بگذارد. این مواد به دو شکل می‌توانند به مخلوط‌هایی که سیمان دارند اضافه شوند و گیرش آن را کند یا به تاخیر بیندازند که عبارت‌اند از:
- استفاده از یک روان‌کننده بتن و حتی فوق روان‌کننده‌ها که تاثیرات جانبی کندگیری دارند.
- از یک ماده افزودنی کندگیر کننده مستقل استفاده کنید. البته گروه دوم حاوی دسته‌هایی از کندگیر کننده‌هایی هستند که می‌توانند در چندین ساعت طولانی یعنی تا ۷۲ ساعت در گیرش بتن تأخیر ایجاد کنند. البته اگر از این مواد بیش از اندازه مصرف شود موجب عدم گیرش سیمان و فاسدشدن بتن می‌شود.
مطلب پیشنهادی ما : انواع آب بندی استخر را بشناسید
روش‌های مختلف فرایند کند سازی بین سیمان و دیگر گیرکننده‌ها
کند سازی یا عقب‌ماندگی، موقتی ایجاد می‌شود و بعد از یک دوره یا زمان موقتی از بین رفته و حتی اثرات این مکانیزم‌ها هم رفع می‌شود و روش هیدراتاسیون ادامه پیدا می‌کند. روش‌ها ی این فرایند شامل موارد زیر می‌شوند:
-
جذب
در این روش روی سطح سیمان ماده کندگیر جذب شده و یک محافظ در اطراف ذرات سیمانی ایجاد می‌شود. به همین دلیل مولکول‌های آب پس از رسیدن به سطح ذرات سیمان هیدراته نشده و از آن جلوگیری می‌کند و هیدراتاسیون کند انجام می‌شود. پس خمیر برای مدت زیادی پلاستیکی باقی می‌ماند.
-
هسته زایی
زمانی که کندگیر کننده با سیمان مخلوط می‌شود از طریق هسته‌های هیدروکسید کلسیم جذب شده و از رشد هسته‌های هیدروکسید کلسیم و حتی از اشباع شدن آن جلوگیری می‌کند.
- کمپلکس شدن
در چند دقیقه اول نوع کمپلکس یا یون‌های کلسیم که از طریق دانه‌های سیمان آزاد شده تشکیل می‌شود و موجب افزایش حلالیت سیمان می‌شود.
-
ته‌نشینی
رسوب شبیه جذب است که فقط از نوعی مشتقات نامحلول کندکننده است و توسط واکنش، محلول بسیار قلیایی را تشکیل می‌دهد. پوشش محافظ مشتقات هایی است که حل نمی‌شوند و در اطراف ذرات سیمان عمل هیدراتاسیون را سرکوب می‌کنند. این پوشش مانع منتشرشدن عمل می‌شود. پس مولکول‌های آب به‌خوبی با ذرات سیمان تماس پیدا نمی‌کنند
کلام پایانی
در این مقاله یکی از افزودنی‌های کاربردی در بتن را به شما معرفی کردیم. در نهایت با توجه به پاسخ سوال مواد دیرگیر کننده بتن چیست و کاربردهای آن، می‌توان مزیت استفاده از این مواد را متوجه شد و اطلاعات مفیدی به دست آورد. امیدواریم از این مطلب از استحکام سازان ، مجری متخصص انواع اپوکسی کف ، لذت برده باشید.
