مخازن بتنی ذخیره آب

مخازن بتنی ذخیره آب، مقاوم‌ترین نوع مخازن

بتن یکی از محکم‌ترین مصالح ساختمانی است و هر آنچه که با آن تولید می‌شود هم استحکام خوبی دارد. سازه‌های متعددی با این نوع از مصالح ساختمانی ساخته می‌شود که بیشتر آن‌ها جز مقاوم‌ترین سازه‌ها هستند. برای مثال مخازن بتنی ذخیره آب، مقاوم‌ترین نوع مخازن هستند که برای نگهداری انواع مایعات می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. ساخت و اجرای مخازن بتنی متفاوت با دیگر انواع مخازن است و برخلاف مخازن فلزی یک قالب آماده و قابل حمل ندارند و در محلی که مخزن در آن قرار می‌گیرد، ساخته می‌شوند. مخازن بتنی ذخیره آب علاوه بر اینکه از مقاومت خوبی برخوردار هستند و فشار آب وارده برای پر کردن را به راحتی تحمل می‌کنند، مزایای زیاد دیگری هم دارند. آلودگی این نوع از مخازن کمتر از دیگر انواع آن‌ها است و طول عمر بالاتر بتن هم به بیشتر بودن طول عمر آن‌ها کمک می‌کند.

همچنین بخوانید : مقاوم سازی سازه های بتنی FRP

کاربرد مخازن بتنی

رایج‌ترین کاربرد مخازن بتنی استفاده از آن‌ها برای ذخیره و نگهداری از آب است. ذخیره آب بدون هدر رفت و امکان استفاده از آن تا آخرین قطره این روزها به یکی از موضوعات مهم تبدیل شده است و به همین دلیل امکان استفاده از هر نوع مخزنی برای ذخیره آب وجود ندارد. به خصوص زمانی که نیاز به ذخیره آب در حجم بیشتر و برای مصارف صنعتی است، نیاز به مخزنی که بدون خرابی و آلودگی آب را نگهداری کند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مخازن ساخته شده از جنس بتن دارای این ویژگی هستند و به کارگیری آن‌ها از هر نظر به صرفه است اما کاربرد مخازن بتنی تنها ذخیره و نگهداری از آب نیست.

این مخازن برای تصفیه آب و فاضلاب هم استفاده می‌شوند، همچنین در صنایعی که نیاز به ذخیره سازی نفت دارند هم مخازن بتنی کاربردی می‌باشند. از دیگر موارد کاربرد مخازن بتنی می‌توان به مخازن مدفون، تانک‌های بتنی و مخازن متعادل سازی و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد. مخازن بتنی به خصوص اگر به درستی آب‌بندی شوند طول عمر بالایی خواهند داشت و برای نگهداری انواع سیالات کاربردی می‌باشند.

مزایای استفاده از مخازن بتنی

بتن ماده‌ای مقاوم است و در مبحث ساخت سازه هر جا که صحبت از ماده‌ یا سازه‌ای مقاوم باشد، بتن یکی از گزینه‌ها است. در مورد ساخت مخازن آبی به منظور ذخیره آب و دیگر مایعات هم بتن یکی از کاربردی‌ترین مصالح است. اولین مورد از مزایای استفاده از مخازن بتنی همین ویژگی بتن و مقاوم بودن آن نسبت به فشار است. به علاوه اجرای سازه بتنی برای ساخت مخزن چندان سخت نیست و این موضوع از دیگر مزایای مخازن بتنی است. مخازن بتنی طول عمر نسبتا بالایی دارند، به همین دلیل با ساخت درست و اصولی آن‌ها تا سال‌ها نیازی به استفاده یا ساخت مخزنی دیگر نیست و همین مسئله باعث می‌شود که این مخازن از نظر قیمت هم مقرون به صرفه باشند.

پایداری شیمیایی و فیزیکی این مخازن و مقاومت نسبت به تغییرات آب و هوا یکی دیگر از مزایای استفاده از مخازن بتنی است. مخازن ساخته شده از جنس بتن به سادگی دچار خوردگی نمی‌شوند و در صورتی که به درستی آب‌بندی شده و مقاوم سازی شوند، سال‌ها عمر می‌کنند. به علاوه این مخازن امکان مسقف سازی هم دارند. به این معنی که می‌توان سقفی را برای مخزن ایجاد کرد که امکان رفت و آمد روی مخزن را به راحتی فراهم می‌کند.

انواع مخازن بتنی

مخازن بتنی ذخیره آب هم مانند دیگر سازه‌ها دارای انواع مختلفی هستند که به کاربرد بهتر و بیشتر آن‌ها کمک می‌کند. انواع مخازن بتنی از نظر کاربرد تا حد زیادی مشابه هستند اما از نظر نحوه اجرا و موقعیتی که در آن قرار می‌گیرند با هم تفاوت دارند. به طور کل سه حالت برای دسته بندی انواع مخازن بتنی وجود دارد که شامل انواع مخازن بتنی از نظر تراز قرارگیری نسبت به زمین، انواع مخازن از نظر شکل هندسی و انواع مخازن از نظر سیستم‌ سقف سازه می‌شوند. در هر کدام از دسته‌های گفته شده انواع مختلفی از مخازن قرار می‌گیرند که ویژگی‌های ساختاری و کاربردی متفاوتی دارند.

۱. مخازن بتنی از نظر تراز قرارگیری نسبت به زمین

اولین دسته از مخازن بتنی برای ذخیره آب و مایعات، مخازن بتنی از نظر تراز قرارگیری نسبت به زمین هستند. این دسته مخازن دو حالت دارند، هوایی یا زمینی که شیوه اجرای هر کدام در محل متفاوت می‌باشد.

• مخازن بتنی زمینی: برای ذخیره آب و فاضلاب، تامین فشار شبکه آبی، متعادل کردن فشار آب و موارد مشابه دیگر استفاده می‌شوند. این مخازن بسته به استانداردهای محلی که در آن ساخته می‌شوند و ملاحظات فنی مانند بافت خاک و امکان نشست آن به سه صورت نمایان یا به طور کامل خارج از زمین، نیمه مدفون یا کاملا مدفون در خاک طراحی می‌شوند. انتخاب شیوه طراحی و اجرای مخازن زمینی به موضوعاتی مانند ساختار زمین شناسی منطقه، شیب زمین، سطح آب‌های زیرزمینی منطقه، شرایط اقلیمی محیط، محدودیت‌های زمین و ظاهر مخزن در منطقه بستگی دارد.

• مخازن بتنی هوایی: این مخازن در مناطقی ساخته می‌شوند که ارتفاع زمین مناسب ایجاد فشار لازم برای خروج آب از مخزن نیست. برای ساخت و اجرای این مخازن ابتدا پایه‌های آن‌ها قالب بندی شده و به زمین متصل می‌شود و سپس مخزن روی آن‌ها سوار می‌شود. با توجه به وزن بالای بتن و اضافه شدن فشار و وزن آب به وزن مخزن، مخازن هوایی برای حجمی محدود و مشخص استفاده می‌شوند و بیشترین کاربرد آن‌ها ذخیره سازی آب است. وزن سازه و سبک بودن آن در عین مقاومت یکی از ویژگی‌های مهم در مخازن بتنی هوایی است، همچنین هزینه ساخت مخازن بتنی هوایی نسبت به مخازن بتنی زمینی بیشتر است.

۲. انواع مخازن بتنی از نظر شکل هندسی

دیگر دسته بندی مخازن بتنی ذخیره آب، تقسیم از نظر شکل هندسی آن‌ها است. هر چند انواع مخازن بتنی از نظر شکل هندسی بسیار زیاد هستند و شکل مخزن بیشتر به بافت و نیاز منطقه‌ای که مخزن در آن ساخته می‌شود، بستگی دارد اما در بیشتر موارد مخازن به دو صورت دایره یا مستطیل ساخته می‌شوند. به عبارت دیگر تا زمانی که مخزن با این دو شکل هندسی قابل اجرا باشد از دیگر اشکال استفاده نمی‌شود. مخازنی که سطح مقطع آن‌ها دایره‌ای است و در ظاهر شبیه به استوانه هستند از نظر فنی، حجمی که در محیط اشغال می‌کنند و بسیاری موارد دیگر مناسب‌تر از مخازن مکعب مستطیل هستند. به علاوه مخازن دایره‌ای برای مناطقی با ضریب باربری و فشار خاک هم مناسب هستند.

۳. مخازن بتنی از نظر سیستم سقف سازه

آخرین دسته بندی مخازن بتنی ذخیره آب، تقسیم بندی بر اساس وضعیت سقف مخزن است. به طور کل مخازن بتنی از نظر سیستم سقف سازه، دو حالت دارند. یا مخزن دارای سقف است که از رایج‌ترین نمونه‌های آن می‌توان به مخازن نگهداری آب آشامیدنی اشاره کرد و یا مخزن بدون سقف که کاربری‌های متنوعی دارند. مخازن دارای سقف خود به دو دسته مختلف تقسیم می‌شوند که از نظر خصوصیات سازه و مقاومت تفاوت دارند. تیر-دال و دال تخت قارچی دو دسته بندی برای ساخت سقف مخازن بتنی ذخیره آب هستند که در میان آن‌ها سیستم دال تخت قارچی، مناسب‌تر از دیگر انواع است.

مهم‌ترین نکات در طراحی مخازن ذخیره آب

سازه‌های بتنی طول عمر بالایی دارند اما در معرض رطوبت چندان مقاوم نیستند و برای اینکه به عنوان مخزن ذخیره آب هم طول عمر مناسبی داشته باشند، نکات مختلفی وجود دارد که قبل از اجرای سازه و در مرحله طراحی باید به آن‌ها توجه کرد. از مهم‌ترین نکات در طراحی مخازن ذخیره آب می‌توان به کاربرد آن اشاره کرد. اگر مخزن صرفا برای نگهداری و انتقال آب استفاده می‌شود باید به آب‌بندی آن دقت زیادی کرد. همچنین محلی که مخزن در آن ساخته می‌شود و بافت و جنس خاک منطقه نیز تاثیر زیادی در طراحی دارند. برای طراحی اصولی مخازن بتنی ذخیره آب و ساخت بهترین مخزن نیاز است که طراحی را در چند مرحله انجام داد. در هر مرحله باید وضعیت مخزن طراحی شده را نسبت به شرایط مختلف مانند حجم مخزن، فشار آب، کیفیت خاک، شرایط جغرافیایی و موارد دیگر تخمین زد و در نهایت نقشه اجرای مخزن را با در نظر گرفتن تمام شرایط طراحی کرد.

مراحل اجرای مخازن بتنی

بعد از طراحی مخزن بتنی نوبت به اجرای آن می‌رسد. قبل از شروع مراحل اجرای مخازن بتنی و پی ریزی‌های اولیه برای ساخت مخزن نیاز است که به چند نکته توجه کرد. اولین نکته نسبت آب به سیمان است که اگر مقدار مناسبی نداشته باشد، کنترل نفوذپذیری بتن سخت خواهد شد. توجه به درزهای انبساطی و انقباضی بتن، استفاده از افزودنی‌های مناسب برای آب‌بندی و مقاوم سازی بتن، استفاده از پوشش ضد آب برای آب بندی مخزن و انتخاب زمان مناسب بتن ریزی و اجرای مخزن از مهم‌ترین نکاتی هستند که قبل از اجرا باید به آن توجه کرد.

در صورتی که تمام نکات گفته شده به طور کامل بررسی شوند و نقشه‌ها و طراحی‌های اولیه آماده باشند، اولین مرحله از مراحل اجرای مخازن بتنی با گود برداری آغاز می‌شود. گود برداری به منظور آماده‌سازی زمین جهت ریختن و قالب بندی بتن انجام می‌شود. پس از گود برداری باید آرماتور بندی را انجام داد. آرماتور بندی دیواره‌ها به استحکام آن‌ها کمک می‌کند و طول عمر مخزن را افزایش می‌دهد. در این مرحله باید جای لوله‌ها، ورودی و خروجی مخزن را هم مشخص کرد. بعد از آرماتور بندی دیواره‌ها، قالب بندی آن‌ها انجام می‌شود که باید همراه با آب‌بند کننده‌ها باشد تا بتن از همان ابتدا مقاومت بالایی داشته باشد. پس از اجرای دیواره‌ها باید درزهای سطح بتن را با مصالح مخصوص پر کرد و در نهایت مخزن را در چند مرحله تست و با پوشش مناسب آب‌گیری و آب‌بندی کرد و در نهایت با خاک‌ریزی اطراف مخزن کار به اتمام می‌رسد.

هزینه اجرای مخازن

هزینه اجرای مخازن بتنی ذخیره آب به موضوعات مختلفی بستگی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نوع مخزن اشاره کرد. هزینه مخازن مسقف بیشتر از مخازن بدون سقف است یا مخازن هوایی به دلیل نیاز به پایه و مقاوم سازی بیشتر، هزینه بالاتری نسبت به مخازن زمینی دارند. همچنین نوع بتن به کار رفته، گنجایش مخزن، قالب بندی، آرماتور بندی، عمق مخزن و موادی که برای آب‌بندی بتن استفاده می‌شوند هم در هزینه اجرای مخازن تاثیرگذار هستند. با این حساب امکان مشخص کردن یک هزینه برای اجرای مخازن بتنی نیست اما می‌توان قبل از اقدام به ساخت با مجموعه‌های مختلف در این زمینه مشورت کرد تا با تخمین هزینه‌ها، مناسب‌ترین آن‌ها را برای اجرای مخزن انتخاب کرد. برای مثال استحکام سازان یکی از مجموعه‌هایی هستند که در زمینه تخمین هزینه‌های ساخت مخازن و اجرای این مخازن با بهترین کیفیت می‌توان از خدمات آن‌ها استفاده کرد.

نتیجه‌گیری مخازن بتنی ذخیره آب

مخازن بتنی ذخیره آب یکی از کاربردی‌ترین انواع مخازن هستند که با استفاده از آن‌ها تا سال‌ها نیازی به اضافه کردن مخزن جدید یا صرف هزینه برای تعمیرات و نگهداری از مخزن نیست. البته این مخازن در صورتی کاربردی خواهند بود که اصول طراحی و اجرای آن‌ها به خوبی رعایت شود. رعایت اصول طراحی و اجرای مخازن تنها توسط متخصصین این کار امکان‌پذیر است. مجموعه استحکام سازان یکی از تیم‌های اجرا و طراحی انواع سازه‌های بتنی هستند که در زمینه ساخت مخازن هم تجربه بالایی دارند. برای دیگر خدمات اجرایی بتنی و ارتباط با مجموعه ما کافی است از طریق راه های ارتباطی  ۰۲۱۴۴۸۵۵۸۸۹ ، ۰۹۱۲۵۹۳۳۸۰۸ با مجموعه ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول مخازن بتنی ذخیره آب

۱. مخزن بتنی ذخیره آب چیست؟

مخزن بتنی یکی از انواع مخازن ذخیره سازی آب است که نسبت به دیگر انواع مخازن با این کاربرد، مقاومت و کارایی بیشتری دارد.

۲. مزایای استفاده از مخازن بتنی ذخیره آب چیست؟

نگهداری حجم بیشتر آب، طول عمر بالای مخزن، عدم آلودگی آب، امکان اجرای آن‌ها در بیشتر فضاها و قیمت مناسب از مهم‌ترین مزایای استفاده از مخازن بتنی ذخیره آب هستند.

۳. مخازن بتنی از نظر وضعیت قرارگیری روی زمین چند نوع دارند؟

از لحاظ قرارگیری روی زمین، مخازن بتنی به دو دسته زمینی و هوایی تقسیم می‌شوند که نوع هوایی آن‌ها گران‌تر است.

۴. چرا مخازن بتنی دایره‌ای کاربرد بیشتری نسبت به مستطیل و دیگر اشکال هندسی دارند؟

امکان ساخت برای ذخیره‌سازی حجم بیشتر بدون پر کردن فضا، شکل ظاهری مناسب و مقاومت بالاتر از مهم‌ترین دلایل کاربردی‌تر بودن مخازن دایره‌ای هستند.

۵. چه چیزی در افزایش طول عمر مخازن بتنی تاثیر بیشتری دارد؟

آب‌بندی درست و اصولی مخازن چه در مرحله ساخت و چه بعد از آن از طریق پوشش با مواد آب‌بند، بیشترین تاثیر را در افزایش طول عمر مخازن بتنی دارد.